در طراحى فضاى سبز با تركیب‏هایى از سنگ و گیاه باغچه‏هاى كوچك و زیبایى ساخته مى‏شود كه بسیار زیباست. این طرح‏ها در سال‏هاى اخیر طرفدارهاى بیشترى پیدا كرده است. در این مقاله با نحوه آرایش سنگ‏ها و گیاهان و ساخت باغچه‏هاى كوچك صخره‏اى آشنا مى‏شوید.

تهیه و انتخاب سنگ

انتخاب و تهیه سنگ كار مشكلى نیست. در كنار جوى‏هاى آب قلوه‏سنگ‏ها و سنگریزه‏هاى رنگارنگ فراوانند، اما سنگ‏هاى بزرگ‏تر را باید از اطراف شهر تهیه كنیم.

آماده كردن زمین

قبل از هر چیز زمین را كودپاشى كرده و با بیل زیر و رو مى‏كنیم تا كاملاً هوا بخورد، سپس كلوخه‏ها را با چنگك خارج نموده و آن را صاف و یكنواخت مى‏كنیم، در صورت تمایل مى‏توانیم سطح باغچه را با خاكریزى بیشتر به شكل برآمده یا تپه درآوریم.

چیدن سنگ‏ها

ابتدا سنگ‏هاى بزرگ را در محلى مناسب قرار دهید. هر قدر سنگ‏ها بزرگ‏تر باشند باید فاصله آنها از یكدیگر بیشتر شود. بعد از چند بار جابه‏جا نمودن سنگ‏ها شكل مناسب و دلخواه شما به دست مى‏آید.

در اطراف سنگ‏هاى بزرگ (حد فاصل سنگ‏ها) قدرى خاك اضافه كنید تا بستر مناسب براى كاشت گیاهان آماده شود.

وقتى گیاهان را به زمین نشاندید، قلوه سنگ‏ها و در آخر سنگریزه‏ها را در زمین پخش كنید.

نكاتى كه در انتخاب گیاه به ما كمك مى‏كند عبارتند از:

وسعت زمین، نور، رطوبت نسبى محیط و مقدار آب موجود.

وسعت زمین

در باغچه‏هاى بزرگ‏تر از سنگ‏هاى بزرگ بیشترى استفاده مى‏شود. هر قدر باغچه كوچك‏تر باشد، حجم سنگ‏ها كمتر و امكان استفاده از گیاهان پوششىِ كوتاه بهتر فراهم مى‏شود. به طور مثال در كنار تخته سنگ‏هاى بزرگ درختچه‏هایى چون بربریس، زرشك، ماهونیا، پیراكانتا، زیتون، و كاج‏هایى چون تویا مى‏تواند مورد استفاده قرار گیرد.

اندازه و ارتفاعى كه گیاهان در سال‏هاى بعد پیدا مى‏كنند نقش مهمى در انتخاب آنها دارد.

براى كنارِ سنگ‏هاى بزرگ گیاهانى چون رزمارى، لاوان و بومادران كه سال به سال رشد مى‏كنند مناسبند؛ هر چند اینها هم باید كنترل شده و به موقع هرس شوند. گیاهان رونده كه خزنده‏اند و شاخه‏هایشان را به صخره‏ها و سنگ‏ها تكیه مى‏دهند، گیاهان مناسبى براى كنار سنگ‏هاى بزرگ هستند. اما وقتى قرار باشد یك باغچه كوچك را طراحى كنیم طبعا ناگزیریم سراغ گیاهان كوتاه‏تر برویم در این صورت ممكن است به جاى (تویا) كه ارتفاعى معادل یك متر و نیم دارد، از (كاج اِلودى) استفاده كنیم كه ارتفاع آن حداكثر هفتاد سانتى‏متر است.

نور

مقدار سایه یا آفتاب در طول روز نقش مهمى در انتخاب گیاهان دارد. در محل‏هاى آفتابگیر از انواع نازهاى دایمى، آلیسوم زنبق، كوكب، لاله، نرگس، تاج‏الملوك و گازانیا استفاده كنید. اما اگر باغچه نور كافى ندارد، كاشتِ آجوكا، یولاف وحشى و هِدِراهلیكس، سیپروس و پاناس‏گراس موفقیت‏آمیز است.

سطح خاك به وسیله گیاهان پوششى مانند انواع سدوم آجوكا و گیاهانى از خانواده شبدر (مانند چمن دایكوندرا) به آسانى پوشیده مى‏شود. در صورت تمایل مى‏توانید از سنگریزه‏هاى رنگى استفاده كنید. این سنگریزه‏ها كه معمولاً در رنگ‏هاى سفید، آبى، قرمز یا زرد هستند، زیبایى خاصى به باغچه مى‏بخشند

پشت بامی با کاربرد حیاط
اگر حیاطی بزرگ و باغچه ای باصفا و پر از گل و گیاه ندارید، لااقل از فضای پشت بام لذت ببرید. برای اغلب افراد كاربرد بالكن و یا ایوان جهت چیدن میز و صندلی و استفاده از آن به عنوان محیطی برای استراحت عصرگاهی یا حتی شبانگاهی، بسیار طبیعی به نظر می رسد ولی ترتیب دادن چنین امكاناتی در محیط پشت بام كاری عجیب است. در صورتی كه فضای پشت بام ساختمان ها نیز می تواند كاربردی همچون حیاط داشته باشد، با این تفاوت كه در این فضا از باغچه و گل و گیاه و درخت خبری نیست ولی در عوض از آنجا كه آپارتمان های كلان شهری همچون تهران معمولا از سه طبقه كمتر نیستند، در این ارتفاع حداقل ۱۰ متری از سطح زمین، جریان هوا نسبت به حیاط بیشتر بوده و در نتیجه هوا خنك تر است. در ضمن استراحت شب هنگام در فضای پشت بام و نظاره كردن نمای چراغان شهر نیز تكمیل كننده ای برای بقیه لذت ها است.
این كار با چیدن یك میز و چند صندلی به راحتی امكان پذیر است. تنها پیش از هر اقدامی رعایت چند نكته ایمنی و دكوراسیونی ضروری است: ۱ از ایمن بودن محیط پشت بام برای بچه ها اطمینان حاصل كنید به این معنا كه اگر دیواره لبه پشت بام از یك متر كمتر است، حتما ابتدا دور پشت بام را نرده كشی كرده سپس به موارد رفاهی بپردازید.
شما حتی می توانید با ساخت دیواری پنجره دار در دورتا دور پشت بام اتاقی بدون سقف ترتیب دهید با این كار محیط امن تر و خصوصی تر می شود.
۲ میز و صندلی هایی برای این محیط انتخاب كنید كه در مجاورت گرما و آفتاب تابستانی و همچنین احیانا بارش باران های بهاری و پاییزی آسیب ندیده و مقاوم باشند. البته تولیدكنندگان مربوط صندلی های فلزی و پلاستیكی گوناگونی را به لحاظ فرم و شكل ظاهری تولید كرده اند كه در میان آنها نوع پلاستیكی، اگر چه مقاومت انواع فلزی را ندارد ولی به چند دلیل برای پشت بام بهتر است: الف به جهت سبك تر بودن حمل و نقل آنها راحت تر است.
ب امكان زنگ زدگی آنها در مجاورت با آب وجود ندارد.
ج از آنجا كه امروزه در بسیاری از پشت بام ها از پوشش های ایزوگام استفاده شده است فشار پایه میز و صندلی های فلزی و حركت دادن آنها سبب آسیب رسیدن به این لایه می شود.

۳ در صورت امكان برای این محیط از صندلی ها و میزهای تا شو استفاده كنید زیرا می توان آنها را به راحتی تا كرده و برای كاربرد بعدی نگهداری كرد. به این ترتیب فضای زیادی را هم اشغال نمی كند.
۴ نصب سایبان در گوشه ای از این پشت بام و یا حتی انتخاب میزهای سایبان دار برای هنگام بارش باران بسیار حائز اهمیت است. با وجود سایبان شما می توانید در حین لذت از هوای آزاد، قطرات باران را نیز نظار ه گر باشید.
۵ وقتی كه قرار است ساعاتی از شب را در پشت بام و در كنار دیگر اهالی ساختمان صرف كنید ترتیب دادن شامی دسته جمعی لذت با هم بودن را دو چندان می كند. در ضمن از آنجا كه درست كردن انواع كباب بر روی منقل یكی از رایج ترین روش های پخت وپزهای پیك نیكی است، شما می توانید به جای منقل های هیزمی، در صورت امكان با لوله كشی گاز به فضای پشت بام، در جایی مسقف و ایمن، منقلی توكار و گاز سوز بسازید. به این ترتیب كار بسیار آسان تر خواهد بود.
۶ در چنین فضایی لازم نیست حتما از میز و صندلی استفاده كنید بلكه می توانید در كنار یكی از دیوارها، تختی چوبی و یا فلزی تاشو قرار داده و با پهن كردن گلیم و یا فرشی بر روی آن و همچنین چیدن پشتی های بزرگ و كوچك متعدد، فضایی سنتی را ایجاد كرده و از گذشته ها و حیاط خانه پدربزرگ ها و مادربزرگ های خود یادی كنید.
پس از فراهم شدن كلیه تسهیلات رفاهی لازم و همچنین رعایت نكات ایمنی، تنها كافی است با قرار دادن تعدادی گلدان حاوی گل ها و گیاهانی كه در برابر گرما و آفتاب سوزان مقاومت لازم را دارند، سبزی را نیز به این فضا بیاورید. برای این منظور از گلدان های متعدد با اندازه ها، رنگ ها و حتی مدل های گوناگون استفاده كنید.
به این ترتیب جایگزینی برای طراوت حاصل از گل ها و گیاهان داخل باغچه در بالای پشت بام نیز ایجاد كرده اید.
در ضمن علاوه بر تهیه گلدان های كوچك و بزرگ معمولی می توانید از گلدان های جعبه ای و یا دیواركوب نیز استفاده كرده و با توجه به نوع شان آنها را یا بر لبه دیواره پشت بام چیده و یا به دیواره خرپشته و یا دیوار آپارتمان مجاور نصب كنید.